Το καλάθι είναι άδειο
Δημήτριος Ι. Πάλλας
Ο αρχαιολόγος Δημήτρης Πάλλας (1907-1995) εργάστηκε πολλά χρόνια στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, έγινε το 1965 καθηγητής της Βυζαντινής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και απολύθηκε το 1968 από τη χούντα των συνταγματαρχών. Το αυτοβιογραφικό κείμενο που δημοσιεύεται από τα κατάλοιπά του και ο ίδιος παρουσιάζει με τα παραπάνω λόγια γράφτηκε το 1972 με αφορμή το λόγο περί ορθοδοξίας που βρισκόταν την εποχή εκείνη σε έξαρση, άλλοτε στην επίσημη εκδοχή του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού», άλλοτε ως αντιπολιτευόμενη «νέα» προσέγγιση της ορθοδοξίας, που διακήρυσσε την αποκάθαρση της παράδοσης από τον δυτικό ορθολογισμό. Στις απόψεις αυτές ο Πάλλας απαντά εκθέτοντας τις εμπειρίες του από τη λαϊκή, σχεδόν δεισιδαιμονική, λατρεία των παιδικών του χρόνων. Περιγράφει μετά την πορεία του προς μια λόγια θρησκευτικότητα και στη συνέχεια στην αμφισβήτησή της, καθώς σταδιακά ανακάλυπτε την ιστορική διάσταση της θρησκείας, του χριστιανισμού και της έννοιας της ορθοδοξίας. Μαζί με την «Αυτοβιογραφική δοκιμή» δημοσιεύεται ένα δοκίμιο για την ελληνοχριστιανική ιδεολογία των δικτατόρων της 21ης Απριλίου, τις πηγές της και τη σημασία που είχε η παραεκκλησιαστική οργάνωση «Ζωή» στη μεταπολεμική Ελλάδα. Το κείμενο αυτό, γραμμένο στις αρχές του 1974, προοριζόταν να δημοσιευθεί στην εφημερίδα «Το Βήμα», αλλά κόπηκε γιατί δεν θα πέρναγε από τη λογοκρισία της χούντας.
